Umowa dożywocia to umowa w wyniku której następuje przeniesienie prawa własności nieruchomości na inną osobę w zamian za dożywotnie utrzymanie.

Zwykle dotyczy to sytuacji, w której osoba starsza, w umowie zwana „dożywotnikiem”, przekazuje swój dom czy mieszkanie komuś bliskiemu w umowie zwanej „nabywcą” natomiast nabywca, przyjmując nieruchomość, zobowiązuje się zapewnić dożywotnikowi utrzymanie i prawo zamieszkiwania  aż do momentu jego śmierci.

Co zawiera umowa dożywocia?

Można wyróżnić dwa jej podstawowe elementy. Pierwszy z nich to przeniesienie prawa własności nieruchomości. Drugi to natomiast określenie zobowiązań nabywcy wobec dożywotnika.

Zgodnie z brzmieniem art. 908 KC, jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Strony umowy dożywocia

Stroną umowy o dożywocie jest zbywca nieruchomości przenoszący jej własność na nabywcę. Zbywcą nieruchomości, zwanym dożywotnikiem, może być wyłącznie osoba fizyczna, co wynika z zakresu obowiązków, tj. dożywotniego utrzymania, które względem niego ciążą na nabywcy.

Ważne! Kryterium „bliskości” nie oznacza, że między zbywcą a osobą bliską muszą istnieć więzy rodzinne, jednakże wymagany jest jednak stosunek bliskości między nimi.

Co ważne, dożywocie może być ustanowione na rzecz kilku osób.

Przedmiot umowy dożywocia

Przedmiotem zbycia w umowie dożywocia może być każda nieruchomość, a zatem na podstawie art. 46 § 1 KC może to być grunt lub też budynek trwale z gruntem związany lub część budynku.

Umowa o dożywocie może również mieć za swój przedmiot zbycie udziału we współwłasności nieruchomości.

Umowa dożywocia wolna jest od roszczeń spadkowych. Jeśli chodzi o darowizny, mogą one powodować konieczność spłaty zachowku osobom uprawnionym do dziedziczenia.

Umowa dożywocia a zachowek

Dożywocie w przeciwieństwie do darowizny nie podlega zaliczeniu na zachowek. W konsekwencji, umowa dożywocia stanowi lepsze zabezpieczenie zarówno dla zbywcy, jak i dla nabywcy nieruchomości.