Jak sporządzić testament, aby nie dało się go podważyć?

Sporządzenie aktu ostatniej woli nierzadko bywa przedmiotem sporów. Zdarzają się sytuacje, w których spadkobiercy nie zgadzają się z zapisami znajdującymi się w dokumencie. Czy w takim wypadku możliwe jest podważanie testamentu?

Jak powinien być przygotowany testament?

Testament opracowuje się w celu rozporządzania własnym majątkiem w przypadku śmierci. Aby dokument był ważny i spełniał wymogi określone w kodeksie cywilnym, musi być wykonany przez osobę pełnoletnią i dysponującą pełną zdolnością do czynności prawnych. Niezbędne jest również przestrzeganie wymogów formalnych. Brak podpisu lub daty może skutkować podważeniem testamentu. Wtedy testament jest nieważny.

O czym należy pamiętać, sporządzając testament? Wytyczne na ten temat zawarte są w art. 949 k.c. (Dz.U.2020.0.1740). Wymogi formalne zależą od rodzaju aktu woli. Testamenty zwykłe dzielą się na:

Testamenty holograficzne

Sporządza się je samodzielnie odręcznym pismem. Dokument trzeba opatrzyć czytelnym podpisem oraz datą. Ustawodawca nie przewiduje żadnych ograniczeń w kwestii doboru nośnika treści – testament można sporządzić zarówno na papierze kancelaryjnym, jak i kartce z zeszytu.

Testamenty alograficzne (ustne)

Opracowuje się je w obecności dwóch świadków, a także urzędnika. Ustne deklaracje zapisuje się w formie protokołu. Dokument musi zostać odczytany na głos. Do istotnych elementów formalnych zalicza się też złożenie podpisów przez spadkodawcę, świadków oraz osobę wymienioną w testamencie.

Testamenty notarialne

Testament notarialny przygotowuje się u notariusza w formie dokumentu urzędowego potwierdzonego pieczęcią. To najbezpieczniejsza forma zabezpieczenia majątku. Podważenie testamentu notarialnego zdarza się w tym przypadku niezwykle rzadko.

Kiedy testament jest nieważny?

Istnieje wiele przesłanek do podważenia testamentu. W pierwszej kolejności zaliczają się do nich braki formalne, m.in.:

• niezachowanie odpowiedniej formy, np. testament holograficzny napisany na komputerze,
• przygotowanie testamentu przez inną osobę – akt powinien być sporządzony samodzielnie lub w obecności notariusza,
• wygaśnięcie terminu testamentu szczególnego – w wyjątkowych sytuacjach (np. dotyczących obawy przed rychłą śmiercią) spisuje się testamenty szczególne, które tracą swoją moc prawną po upływie 6 miesięcy,
• podpisywanie testamentu w obecności świadków nieposiadających pełnej zdolności do czynności prawnych.

Zgodnie z art. 945 k.c. testament może zostać uznany za nieważny również z powodu błędów przy sporządzaniu przez spadkodawcę. Należą do nich:

• przygotowanie testamentu w stanie uniemożliwiającym świadome lub dobrowolne podejmowanie decyzji,
• rozporządzenie majątkiem pod wpływem groźby,
• podejrzenie, że spadkodawca zapisał testament o danej treści, ponieważ został wprowadzony w błąd.

Dlaczego warto sporządzić testament notarialny u notariusza?

Choć akt woli można opracować w każdym miejscu (również w domu), lepiej zgłosić się do kancelarii notarialnej. W tej sytuacji spisanie ustaleń dotyczących majątku w postaci aktu notarialnego jest trudne do podważenia. Oryginalny dokument przechowuje się w kancelarii, a stronom wydaje się jedynie odpis. W ten sposób eliminuje się obawy związane z próbami ukrycia bądź sfałszowania protokołu.

Jak sporządzić testament u notariusza?

Wytyczne dotyczące wymogów formalnych sporządzenia testamentu notarialnego znajdują się w Prawie o notariacie. Aby akt był ważnie zawarty, urzędnik zweryfikuje tożsamość osób zlecających mu usługę. Sporządzony testament podpisuje także notariusz, co stanowi dodatkowe zabezpieczenie.